WITNESS

Kitāb-i Jahān-dānish [P]_Paris_Bibliothèque nationale (Paris)_Manuscrits-Orient Supplement persan_363

Exemplar of

Author

Codex

Collection

Repository

Folios

1b-134a

Author written as

محمد بن محمد بن مسعود المسعودي

Title written as

جهان دانش

Copyist

Copied

679H/1281J

Script

Naskh

Colophon

fol. 134a: ؟تم؟ تحريره وقت المغرب من يوم الجمعة السابع عشرين شوال سنة تسع وسبعين ستماية هجرية نبوية بفضل الله تعالی وحسن تيسيره علی يدي العبد الضعيف علي بن شاه امير بن الحسن الحسيني ابن طباطبا غفر الله له ولوالديه ولجميع المؤمنين والمؤمنات

Incipit

fol. 1b: سپاس خدايیرا کی آفريدگار جهانست و پديد آرنده زمين و آسمان و مکين و مکان ... اما بعد چنين مي گويد مؤلّف اين کتاب محمد بن محمد بن مسعود المسعودي کی چون از تأليف کتاب الکفاية في علم الهيئة فارغ شدم جماعتی از دوستان چنان صواب ديدند کی اين کتاب را ترجمۀ سازم بپارسی ... و کتاب را بپارسی ترجمه کردم و نامش جهان دانش نهاذم

Explicit

fol. 134a: ... معلوم شد و اين مسئله را کی از غرايب و نوادر مسائل است در آخر اين باب آورديم و کتاب را بر وی ختم کرديم بعون الله و حسن توفيقه

Table of contents

Two Parts (مقالت) divided into 23 and 14 Chapters (باب).

مقالت اول در بيان ترکيب افلاک و هيئت و اشکال آن و پديذ کردن عدد آسمانها و حال حرکت هر يکی و پيذا کردن قرب و بعد ايشان با يکديگر و ياذ کردن احوال ستارگان و پديذ کردن مقدار هر يکی و مقدار مسافتی کی ميان زمين و ايشانست و مقدماتی کی بذان حاجت افتد در شناختن اين احوال

باب اول  در شرح الفاظی کی درين علم مستعمل است و بدانستن آن حاجت افتد و ياد کردن بعضی مقدمات کی از آن چاره نيست

باب دوم  در بيان اقسام جسمها بر طريق اجمال

باب سوم  در بيان اقسام آسمانها بر طريق اجمال

باب چهارم  در اقامت برهان بر آنک شکل آسمان شکل کره است و همچنين شکل زمين و شکل هر يکی از جسمهای بسيط چون عناصر يعنی آتش و هوا و آب و خاک

باب پنجم  در بيان آنک زمين در ميانگاه عالم ساکنست و اورا حرکت نيست

باب ششم  در اثبات کردن حرکت شرقی و غربی

باب هفتم  در بيان کيفيت بخش کردن فلک بدوازده برج

باب هشتم  در بيان بعضی دائرها کی بر افلاک فرض کنند و ياذ کردن نام هر يکی

باب نهم  در بيان کردن هيئت افلاک آفتاب و صفت حرکتهاء آن

باب دهم  در بيان کردن هيئت افلاک ماه و حرکتهاء آن

باب ياردهم  در بيان هيئت افلاک کواکب علوی و آن زحل و مشتری و مريخ اند و بيان هيئت افلاک زهره و حرکت هر يکی از آن

باب دوازدهم  در بيان هيئت افلاک عطارد و احوال حرکت آن

باب سيزدهم  در بيان عرضهای اين ستارگان و کيفيت آن

باب چهاردهم  در ياد کردن نطاقات و آنچ بذان تعلق دارذ از صعود و هبوط کواکب

باب پانزدهم  در بيان رجوعت و استقامت کواکب

باب شانزدهم  در تشريق و تغريب کواکب

باب هفدهم  در بيان  اختلاف منظر ماه

باب هژدهم  در بيان آنک چرا ماه شب اول باريک و خرد بود و هر شبی بزرگتر می شود تا آنگه کی بغايت رسذ پس دگر بار در نقصان آيد تا آنگاه که ازو هيچ نتوان ديد

باب نوزدهم  در سبب گرفتن آفتاب

باب بيستم  در سبب گرفتن ماه

باب بيست يکم  در ياذ کردن کواکب ثابته و صورتهای ايشان

باب بيست دوم در بيان منازل قمر

باب بيست سوم  در دانستن مقدار هر ستارۀ از سيّارات و ثوابت در بزرگی و خردی و مقدار ستبری فلک هر يکی و مقدار مسافتی کی ميان ما و ايشانست و درين باب بشناختن مقدار زمين نيز خاجت آيذ

مقالت دوم در بيان هيئت زمين و مقدار آنچ معمورست از وی و آنچ معمور نيست و حال طوالع و مطالع و آنچ بذين تعلق دارذ و بيان کردن تواريخ و مقادير زمانها

باب اول  در بيان هيئت زمين و آنچ از وی معمورست و بيان معنی طول و عرض شهرها و مبداء آن

باب دوم  در بيان هفت اقليم و کيفيت بخش کردن زمين بذين اقسام و ياد کردن درياها و چگونگی وضع ايشان با اقاليم عالم

باب سوم  در ذکر خط استوا و احوالی کی بذان جايگه مخصوص بوذ

باب چهارم  در بيان احوال آن موضع کی قطب شمالی عالم را بر آنجا ارتفاع باشد تا آنجايگه کی ارتفاع او همچند تمام ميل اعطم گردذ

باب پنجم  در بيان احوال و خاصيتها آن موضع کی ارتفاع قطب شمالی آنجا همچند تمام ميل اعظم بود تا آنجايگه کی ارتفاع او نوذ درجه گردذ

باب ششم  در بيان کردن آن مواضع کی بعضی بروج آنجا باشگونه برآيذ و بعضی نگوسار

باب هفتم  در بيان معنی طالع و مطالع

باب هشتم  در بيان سعت مشرق و مغرب و معنی تعديل النهار

باب نهم  در بيان درجۀ ممرّ کوکب

باب دهم  در بيان احوال اظلال

باب يازدهم  در بيرون آوردن خط نصف النهار کی آنرا خط زوال گويند

باب دوازدهم  در شناختن سمت قبله

باب سيزدهم  در معنی فجر و شفق

باب چهاردهم  در معنی تاريخ و سال و ماه و روز و ساعت

ismi_id

27292

Digitalization